OLDAKOWSCY DZIEDZICE NA RYTELACH
Ołdakowscy już na przełomie XVII/XVIII stulecia trwale zapisali się na kartach dziejowych ziemi ceranowskiej i kosowskiej, strony przedbużnej ówczesnej ziemi drohickiej, województwa podlaskiego. Świadczą o tym zapisy do dokumentach parafialnych, zwłaszcza parafii katolickiej w Ceranowie, dokumenty urzędowe ziemskie drohiczyńskie i inne.
Pierwsi Ołdakowscy o których wiemy, jako dziedzice tutejszych majątków, wsi, czy folwarków pojawili się w Rytelach. Byli nimi Maciej Ołdakowski piszący się z Ryteli, miecznik drohicki (1669), Michał Ołdakowski syn Stanisława Michała i Sobolewskiej, a małżonek Katarzyny Krasnodębskiej, miecznik drohicki (1712) podstoli podlaski (1731), który też posiadał częśc nadbużańskich Ryteli. Oprócz nich syn wyżej wspomnianego Michała Ołdakowskiego – Franciszek Ołdakowski „dziedzic dóbr Rytele” a zarazem podczaszy nurski (1720) i poseł z województwa podlaskiego, po którym zostały trzy córki: Konstancja, Ludwika i Waleria oraz Józef Ołdakowski dziedzic dóbr Rytele Olechny i Sucha Wólka.
Jak podaje ks. Paweł Rytel – Adrianik: „Pod koniec XVII w. jeden z większych majątków w Rytelach miała rodzina Ołdakowskich. Należały do niej m.in. wioski (lub ich części) Rytele Olechny, Wólka Rytelska, Prochnów oraz częśc Ryteli Świeckich i Toś. Mieli w sumie 79 poddanych”. Ks. Paweł tak opisuje wydarzenie, które miało miejsce we dworze Franciszka Ołdakowskiego właściciela tutejszych włosci: „W 1727 r. starosta budziszewski – Tarczyński gościł we dworze Ołdakowskiego w Jagodniku. Podczas biesiadowania zaginęła mu diamentowa spinka pod szyję warta sto talarów. Poszukiwania okazały się bezowocne. Tarczyński zmartwiony stratą udał się w dalszą podróż do Gdańska. Atmosfera w domu gospodarzy stała się przykra ponieważ cień podejrzeń mógł paśc i na domowników. W takiej sytuacji Franciszek Ołdakowski słysząc o cudach i nadzwyczajnych łaskach otrzymywanych w miedzyńskim sanktuarium powierzył matce Boskiej Pocieszenia tę sprawę. Gdy Tarczyński wracał z Gdańska znów zatrzymał się we dworze w Rytelach. Jak wielka była radośc, gdy w trakcie przyjęcia, w szparze między deskami taboretu dostrzeżono diamentową spinkę. Przebieg tego zdarzenia zrelacjonowany przez Franciszka Ołdakowskiego spisano 14 września 1727 r. w księdze cudów sanktuarium matki Bożej w Miedznej.”
Wśród najstarszych zachowanych wpisów do ksiąg parafialnych kościoła w Ceranowie pojawiają się wzmianki o Ołdakowskich, najstarsza z 1615 r. o Kacprze Ołdakowskim kolejna z 1625 r. o Mateuszu Ołdakowskim. Wpis z 1626 r. dotyczy Stanisława Ołdakowskiego syna Mikołaja „de Rytele” oraz Joanny Ołdakowskiej, następne są znacznie późniejsze z lat 1697-1699 i mówią o Katarzynie Ołdakowskiej córce Józefa Ołdakowskiego i Teodory i Stanisławie Ołdakowskim. Znacznie większa liczba wpisów dotyczy stulecia osiemnastego. Ołdakowscy pojawiają się przy miejscowościach: Zawady, Ceranów – Dwór, Rytele – Dwór, Rytele Olechny, Długie – Dwór, jako właściciele lub współwłaściciele tamtejszych majątków. Zapisy dotyczą urodzeń – chrztów, ślubów i zgonów z ich udziałem. Na uwagę zasługują zwłaszcza huczne wesela.
W 1700 r. Katarzyna Ołdakowska z Ryteli Olechnów poślubiła Franciszka Paderewskiego, burgrabiego drohickiego i skarbnika podlaskiego, dziedzica Zawad. Mieli czterech synów.
W 1749 r. Konstancja Ołdakowska dziedziczka dóbr rytelskich wyszła za mąż za Stanisława Hornowskiego z dóbr ceranowskich. Stanisław Hornowski skarbnik mielnicki z Konstancją miał 9 dzieci urodzonych w latach 1751 -1770. W latach 1730-1733 miały miejsce trzy ślubu dzieci cześnika Franciszka Ołdakowskiego i Katarzyny Jeruzalskiej: Teresy, Anieli i Tadeusza. A w 1757 r. Józef Ołdakowski z Ryteli Olechnów pojął za żonę Elżbietę Święcką. Ciekawa jest też wzmianka o ślubie Krystyny Ołdakowskiej z Aleksandrem Chądzyńskim herbu Ciołek po którym pozostał „Notatnik – pamiętnik” z XVIII w. przechowywany obecnie przez pana Adama Ołdakowskiego z Warszawy.
Jest to zeszyt w którym Aleksander Chądzyński podstoli podlaski, syn Władysława cześnika ziemi bielskiej, dziedzic i dzierżawca w połowie XVIII w. m.in. dóbr Mołomotki i części na wsiach Kanabród, oraz Gałki Ruskie i Szlacheckie notował sprawy związane z prowadzeniem majątku , jak również znajdują się tu odpisy dokumentów, mowy sejmowe, własne uwagi na różne tematy interesujące wtedy ich autora. Na szczególną uwagę zasługuje jeden z tekstów znajdujących się na stronach 84 – 99, w którym Aleksander Chądzyński wspomina kilku przedstawicieli rodu Ołdakowskich, spokrewnionych z Chądzyńskimi przez siostrę ojca Aleksandra tj. Władysława, niejaką Joannę, żonę Kacpra Sutkowskiego, sędziego ziemi nurskiej. Jak wynika z tekstu córka Kacpra Sutkowskiego i Joanny z Chądzyńskich – Marianna wyszła z kolei za mąż za Ołdakowskiego, miecznika ziemi drohickiej, stąd wymienieni są później wnukowie Kacpra i Joanny, a synowie Marianny z Sutkowskich Ołdakowskiej: Jan – miecznikowi cz drohicki, Piotr i Michał Ołdakowscy.
Wcześniej wspomniani Ołdakowscy byli dziedzicami majątku w Rytelach jeszcze w pierwszej połowie XIX w. Jedne z ostatnich zapisów dotyczących ich przedstawicieli z ksiąg metrykalnych parafii w Ceranowie to urodziny Henryka Tomasza (22 VII 1830) i Władysława Faustyna (16 II 1832) Ołdakowskich synów Franciszka Ołdakowskiego i Agnieszki z Kossakowskich, dziedziców w Rytelach. Świadkami i rodzicami chrzestnymi byli tu m.in. Tomasz Bieliński burmistrz z Nura, Tomasz Irzykowicz dziedzic z Długich Kamieńskich, czy Karol Ołdakowski dziedzic z Gąsiorowa.
Spis szlachty Królestwa Polskiego z połowy XIX w. wzmiankuje dwunastu przedstawicieli rodu Ołdakowskich, wszyscy udowodnili swoje pochodzenie szlacheckie przed zaborcą rosyjskim z herbem Rawicz. Byli wśród nich: Franciszek Placyd Brunon i Karol Boromeusz Ołdakowscy synowie Franciszka Ksawerego; Stanisław Zygmunt i Adam Jan Ołdakowscy synowie Wojciecha, oraz Józef Gabriel i Mateusz Ołdakowscy potomkowie Fabiana. Oprócz nich w spisie z 1851 r. występują: Erazm Onufry Jan Ołdakowski syn Ignacego i Bruno Wacław Michał Ołdakowski syn Kazimierza, także – Mateusz Ołdakowski syn Tomasza, Walenty Ołdakowski syn Jana, a w dodatku do spisu jeszcze dwóch: Henryk Tomasz Ołdakowski syn Franciszka i Stanisław Florian syn Antoniego.